Rouw heeft geen alfabet. Geen grammatica die je kunt leren. Geen woordenboek dat je kunt openslaan. Geen dialect die je wordt aangeleerd. Het is een taal die zich pas in je nestelt wanneer je het verlies zelf hebt geproefd, zout, scherp, soms zo bitter dat je keel ervan dichtklapt. Van buitenaf kun je kijken naar iemand die rouwt, je kunt hun tranen zien, hun stilte horen, hun gebaren lezen. Maar de taal zelf? Die kun je pas spreken als hij in jou geboren wordt.

Mensen die nooit in rouw zijn geweest, willen troosten in hun eigen dialect: clichés, bemoedigende handdrukken, adviezen, eigen ervaringen, of soms erger… klagen over onbenullige dingen die er dan alles behalve toe doen. Niet uit kwaadheid, maar uit onwetendheid. Ze proberen woorden te geven aan iets dat geen vertaling kent. Voor hen is rouw een vreemd schrift, je kunt de tekens natekenen, maar de klank ontbreekt.

Wie wél in rouw leeft, hoort in de kleinste zinnen elkaars accent. Je hebt aan een blik genoeg om te weten: jij spreekt mijn taal. Het is het soort taal waarbij stilte net zo betekenisvol is als klank. Waarin een gedeelde kop koffie kan zeggen: ik weet het. En soms is weten alles. Een blik kan dan meer verhalen vertellen, dan dat de meeste monden kunnen. Rouw verandert je stem. Je praat trager, je kiest andere woorden, alsof je door een ander filter naar de wereld kijkt. Dingen die ooit groot leken, worden fluisteringen. Dingen die ooit klein waren, de geur van een trui, het geluid van een sleutel in een slot, worden monumenten. Dingen die je bewuster gaat meemaken.

Het is eigenlijk schrijnend, bijna tragisch, dat we pas écht gaan beseffen hoe kostbaar het leven is op het moment dat we iemand verliezen. Alsof het pas in het lege gat van afwezigheid, in die plotselinge stilte om ons heen, de ware waarde van het leven zichtbaar wordt. Pas als de woorden, de stemmen, de aanrakingen die ooit vanzelfsprekend leken, verdwijnen, beginnen we te voelen wat er altijd al was, maar wat we nooit zagen. In dat verlies breekt iets in ons open. Niet omdat het verlies ons wijs maakt, maar omdat het ons dwingt om te kijken naar wat achterbleef. Het is alsof het leven zelf, in zijn meest pure vorm, ineens oplicht in een zachte gloed van kwetsbaarheid en vergankelijkheid.

Een kinderlijke verwondering die we allang kwijt waren, komt terug, het zien van de zon door het raam, het luisteren naar het geruis van de wind, de geur van de regen tussen de grassprieten, de smaak van een kop koffie die voorheen onopgemerkt bleef. Pas dan, als de drukte van het bestaan tijdelijk wegvalt, als de ruis wordt weggespoeld door het verdriet, kunnen we genieten van de kleinste dingen met een intensiteit die bijna pijn doet. Een lach, een traan, een ademhaling, het wordt een wonder.

Het is alsof het verlies ons een nieuwe taal leert: een taal van aandacht, van aanwezigheid. Een taal die niet wil veranderen wat er is, maar het juist wil omarmen, voluit en met open ogen. Maar wat een bitterzoete ironie, dat we deze taal pas leren spreken wanneer we ons in de schaduw van het afscheid bevinden. Dat we het leven pas echt gaan zien, als het ons tussen de vingers begint te glippen. En dan blijft de vraag hangen: waarom wachten we tot het te laat is om te waarderen wat er is? Waarom vergeten we zo makkelijk dat dit moment, dit ademen, dit voelen, het enige is dat we ooit echt bezitten?

De taal van rouw is ook een geheime code in de tijd. In de eerste weken is hij rauw, onaf, schurend. Daarna verandert hij, maar hij sterft nooit uit. Zelfs jaren later, in een gesprek over iets heel anders, kan een klank of naam als een onverwacht woord in die oude taal naar boven drijven. Dan knik je naar jezelf, of naar iemand anders die het herkent.

Misschien is dat het meest eenzame en tegelijk meest intieme aan rouw: hij maakt je tweetalig. Je spreekt de taal van het dagelijks leven, maar daaronder ligt altijd die andere, de stille, die alleen wordt verstaan door wie hem spreekt. En wie hem eenmaal spreekt, kan hem nooit meer vergeten.

‘Liefs’,

💜