Chakraenergie, iets waar ik voor deze column nog niks van af wist…

Soms beweegt er iets in je, zonder dat je weet waarom. Een druk op je borst. Een warme gloed in je buik. Een tinteling in je kruin. In onze rationele wereld hebben we geleerd dit te negeren, te verklaren, te dempen. Maar die signalen spreken de oudste taal die we kennen: die van energie. Van leven zelf.

Het chakrasysteem is geen modeverschijnsel, geen new-age accessoire. Het is oeroude kennis, ontstaan uit diepe observatie van de menselijke ziel. In de Vedische traditie werd al duizenden jaren geleden beschreven hoe energie zich in het lichaam beweegt: langs zeven hoofdcentra, chakra’s genoemd, die als draaiende wielen de levenskracht, prana, verdelen. Ze zijn niet zichtbaar op röntgenfoto’s, maar voelbaar voor wie leert luisteren.

De mystiek van het lichaam: thuiskomen via energie

Elke chakra correspondeert met een gebied in het lichaam, een kleur, een klank, een thema. De onderste, de wortelchakra, gaat over bestaansrecht, veiligheid, overleving. De hoogste, de kruinchakra, over overgave, verbondenheid met het goddelijke. Daartussen liggen centra voor creatie, kracht, liefde, waarheid en intuïtie. Samen vormen ze een innerlijke symfonie van trillingen, die uit balans kan raken door trauma, angst, onderdrukte emoties, maar ook geheeld kan worden door aandacht, beweging, adem en expressie.

De weg naar binnen is vaak confronterend. Maar in stilte worden de subtiele lagen hoorbaar. We komen tot onszelf, en in die ruimte ontstaat heling. Niet door te analyseren, maar door te ervaren.

Kunst als spiegel van het energetische lichaam

Kunst is bij uitstek het domein waar het onzichtbare zichtbaar wordt. Zoals de chakra’s het innerlijk landschap van de mens verbeelden, zo verbeeldt kunst het energetisch veld van een cultuur. Elke penseelstreek, elke klank, elk beeld draagt een trilling in zich en juist daarin schuilt haar kracht. Kunst communiceert voorbij woorden. Ze spreekt in kleuren, ritmes, contrasten. Ze resoneert met lagen in ons die we soms niet eens bewust bewonen.

Zoals Honour en Fleming in de algemene kunstgeschiedenis schrijven, overstijgt ware kunst de materiële vorm. Ze schrijven over kunst als een expressie van ‘de totale geest van een tijdperk’, inclusief haar verlangens, angsten, dromen, en ook haar onbewuste lagen. In dat onbewuste bevindt zich het energetische, het mystieke, het chakra-achtige.

Denk aan hoe Byzantijnse iconen niet bedoeld waren als representaties, maar als energetische vensters. Ze straalden een bepaalde aanwezigheid uit, het derde oog, intuïtie en overgave. Ze keken je aan, eerder dan jij naar hen keek. Diezelfde blik vind je terug in het werk van Hilma af Klint, die haar schilderijen in opdracht van hogere spirituele entiteiten maakte. Haar geometrische vormen, kleurcoderingen en symmetrische composities zijn visuele chakra-kaarten avant la lettre.

In de westerse kunsttraditie is de expressie van chakra-energie vaak impliciet, maar voelbaar. In de barok zie je werken die het hartchakra raken: open, emotioneel, bijna zintuiglijk. Bernini’s beeld De extase van de Heilige Teresa is een extatische samensmelting van hart en kruin, van aardse vorm en goddelijke aanraking. Je voelt bijna de stroom van energie die door het lichaam van Teresa trekt.

Rothko’s doeken, die vaak gezien worden als abstract, zijn in feite geladen energetische ruimtes. Wie ervoor staat, kan zich overspoeld voelen, zoals bij een diepe meditatie. Ze openen het hart, het voorhoofd, soms zelfs de kruin. Hijzelf noemde zijn werken “tragedies, extases en verdoemenis”, thema’s die niet enkel psychologisch zijn, maar diep spiritueel en energetisch.

En ook bij Egon Schiele of Frida Kahlo zie je hoe kunst als zelfonderzoek, als lichaamstaal van de ziel, de chakra’s direct aanspreekt. Schiele’s verwrongen, expressieve lichamen tonen een verstoring van het wortel- of sacrale chakra; zijn werken voelen rauw, instabiel, maar eerlijk. Frida’s schilderijen, vaak gemaakt vanuit fysieke en emotionele pijn, raken de kern van het zonnevlechtchakra: wilskracht, identiteit, autonomie, en hoe deze onder druk kunnen staan.

Zelfs moderne installaties of performance art kan de chakra’s beroeren. Een videowerk met pulserend licht en geluid kan het derde oog activeren, terwijl een sculptuur in een lege witte ruimte je dwingt te landen in je wortel. Kunst als veld. Kunst als ruimte. Kunst als trilling.

Kunst als chakra in beweging

Elke grote stroming in de kunstgeschiedenis heeft een energetische signatuur. De renaissance is het derde oog: helderheid, inzicht, perspectief. De romantiek is het hart: passie, natuur, verlies. De expressionisten raken de zonnevlecht: innerlijke kracht, woede, transformatie. De minimalisten, met hun stilte en leegte, openen de kruin, de plek waar alles verdwijnt in het niets.

Wat als we kunstgeschiedenis zouden lezen als een collectieve reis door de chakra’s? Een evolutie van bewustzijn, zichtbaar in steen, doek, klank en ruimte?

Dan wordt kunst niet alleen een vorm van expressie, maar een ritueel. Een innerlijke spiegel. Een energetische herinnering aan wie en wat we werkelijk zijn. In die zin is kunst geen decoratie van het leven, maar de ziel ervan. Een levende brug tussen het tastbare en het onzichtbare.

Chakra’s als gids in rouw: helen in lagen

Rouw is een beweging. Een golf die door het lichaam spoelt. Soms schreeuwend in het hartchakra. Soms verstikkend in de keel. Soms verlamd in de wortel. Wie rouwt, voelt dat er geen rechte lijn is, eerder een cirkel, een spiraal. Het chakrasysteem biedt geen oplossing, maar een kaart. Het helpt te begrijpen waar je vastzit, en waar de stroom weer op gang mag komen.

De wortel rouwt om veiligheid die verdwenen is. De sacraalchakra om gemis van verbinding. De zonnevlecht om controle die we los moeten laten. Het hartchakra om de liefde die blijft, zelfs als de vorm verdwijnt. Kunst, zowel maken als ervaren,  is hier geen luxe, maar noodzaak. Het helpt ons de rouw vorm te geven, zodat de energie mag bewegen.

In de kunstgeschiedenis zie je dat terug. De Pietà van Michelangelo is geen academische oefening; het is een energetisch geladen beeld van universeel verdriet. De pijn stroomt door de marmeraderen. Maria’s armen openen zich in het gebaar van de hartchakra: ontvangen én loslaten. De stilte van het beeld zegt meer dan duizend woorden.

De fluistering van het innerlijk weten

Het chakrasysteem nodigt ons uit tot luisteren. Niet met het hoofd, maar met het lichaam. Met het voelen. Het is een taal zonder woorden, maar vol betekenis. In een wereld die schreeuwt, vraagt het om zachtheid. In een samenleving die versnelt, vraagt het om vertraging.

En kunst is die ruimte waarin dit mag gebeuren. Waar energie weer mag stromen. Waar verdriet niet opgelost, maar erkend wordt. Waar het mysterie niet verdwijnt, maar gevierd wordt.

Zoals Honour en Fleming schrijven: "Kunst is de materialisatie van de menselijke geest." En misschien, als we durven kijken met ons derde oog, en luisteren met ons hart, zien we dat het ook de materialisatie is van onze energetische waarheid.

Want chakra’s liegen niet. En kunst ook niet.

Liefs,

💜